🏗️ Thi công gia cố móng nhà để cải tạo nâng tầng – Hướng dẫn kỹ thuật

Việc nâng thêm tầng cho nhà hiện hữu không chỉ là bài toán kiến trúc mà là bài toán kết cấu – nền móng. Nếu không đánh giá đúng khả năng chịu lực của móng hiện có và không có giải pháp gia cố phù hợp, công trình rất dễ xuất hiện:

• 🔴 Nứt tường, nứt dầm, nứt sàn

• 🔴 Lún lệch, nghiêng nhà

• 🔴 Giảm tuổi thọ và mất an toàn sử dụng

Vì vậy, trước khi quyết định cải tạo nâng tầng, cần thực hiện thiết kế – thi công gia cố móng một cách bài bản, có tính toán, có hồ sơ kỹ thuật rõ ràng.

---

📌 1. Mục tiêu và phạm vi của công tác gia cố móng

Mục tiêu chính của việc gia cố móng khi nâng tầng:

• ✅ Tăng khả năng chịu tải dọc (N) và mô men uốn (M), lực cắt (Q) truyền xuống móng

• ✅ Hạn chế lún tổng, lún lệch trong giới hạn cho phép

• ✅ Đảm bảo công trình làm việc an toàn sau khi tăng tải trọng (nâng tầng, thay đổi công năng)

• ✅ Phù hợp với điều kiện mặt bằng chật hẹp, nhà liền kề, hẻm nhỏ

Phạm vi áp dụng:

• Nhà phố, nhà liền kề, nhà ống trong đô thị

• Công trình đã xây dựng trước, không rõ hoặc thiếu hồ sơ thiết kế ban đầu

• Công trình có nhu cầu nâng 1–2 tầng, cải tạo thành nhà ở kết hợp kinh doanh, nhà trọ, văn phòng, kho nhẹ,…

---

🧱 2. Khảo sát và đánh giá hiện trạng nền móng

Đây là bước bắt buộc trước khi đề xuất bất kỳ phương án gia cố nào.

2.1. Thu thập và kiểm tra hồ sơ 📂

• Tìm kiếm các hồ sơ sẵn có:

  • 📐 Bản vẽ thiết kế kết cấu, bản vẽ móng

  • Bản vẽ hoàn công (nếu có)

• Xác định:

  • Năm xây dựng, số lần cải tạo trước đây

  • Dạng móng: móng đơn, móng băng, móng bè, có cọc hay không

  • Vật liệu chính: bê tông mác bao nhiêu, đường kính và số lượng thép chủ, thép đai

Nếu không có hồ sơ, phải kết hợp khảo sát hiện trường + đục mở để xác định sơ bộ kích thước, cấu tạo móng.

2.2. Khảo sát hiện trạng kết cấu 🔍

• Kiểm tra cột, dầm, sàn, tường:

  • Vết nứt thẳng, xiên, ngang, vị trí giao tiếp cột – dầm – tường

  • Tình trạng võng sàn, nghiêng tường

• Kiểm tra nền, sàn tầng trệt:

  • Có hiện tượng lún cục bộ, gạch lát nứt, nền chênh cao độ so với vỉa hè hoặc nhà bên cạnh hay không

• Ghi nhận đầy đủ bằng ảnh chụp, biên bản khảo sát, làm cơ sở so sánh trước – sau thi công.

2.3. Khảo sát địa chất – đánh giá nền đất 🌍

Tùy cấp công trình và mức độ cải tạo:

• Có thể khoan khảo sát địa chất 1–2 hố khoan ngay trong nhà hoặc sân

• Xác định:

  • Cấu tạo các lớp đất, cao độ lớp đất tốt

  • Chỉ tiêu cơ lý (γ, c, φ, E…) để tính sức chịu tải và độ lún

• Trường hợp không thể khoan, có thể:

  • Tham khảo tài liệu địa chất khu vực lân cận

  • Kết hợp kinh nghiệm địa phương (đất yếu, đất ao hồ san lấp, đất cát, đất pha sét,…)

---

📊 3. Nguyên tắc tính toán kiểm tra móng khi nâng tầng

Sau khi có dữ liệu khảo sát, kỹ sư sẽ tiến hành:

3.1. Xác định tải trọng trước và sau cải tạo ⚖️

• Tải trọng hiện hữu:

  • Tải trọng bản thân kết cấu hiện tại (sàn, tường, mái…)

  • Tải sử dụng (nhà ở, kinh doanh, kho, văn phòng,…)

• Tải trọng sau cải tạo:

  • Thêm số tầng (1–2 tầng)

  • Thay đổi công năng: ví dụ từ nhà ở thành nhà trọ, văn phòng, kho,…

Tải trọng được tổ hợp theo các tổ hợp bất lợi (tổ hợp cơ bản, đặc biệt), làm cơ sở kiểm tra nội lực và nền móng.

3.2. Kiểm tra sức chịu tải của móng và nền đất 📐

• Đối với móng nông:

  • Kiểm tra áp lực đáy móng ≤ sức chịu tải cho phép của đất

  • Kiểm tra độ lún tổng và lún lệch

• Đối với móng cọc:

  • Kiểm tra sức chịu tải dọc của cọc đơn, cọc nhóm, lực chọc thủng đài cọc

  • Kiểm tra biến dạng, lún nhóm cọc

Nếu sau khi nâng tầng, kết quả tính toán cho thấy:

• Ứng suất nền vượt quá giới hạn cho phép

• Lún, lún lệch vượt giới hạn

• Hệ số an toàn không đạt

👉 Bắt buộc phải gia cố móng hoặc nền trước khi thi công nâng tầng.

---

🛠️ 4. Các phương án gia cố móng thường dùng khi nâng tầng

Tùy điều kiện từng công trình, có thể áp dụng một hoặc kết hợp nhiều giải pháp dưới đây.

4.1. Bổ sung cọc chịu lực cho móng hiện hữu 🚧

Mục tiêu: tăng sức chịu tải của móng bằng cách truyền tải trọng xuống lớp đất tốt sâu hơn.

Cách thực hiện:

• Đào hố quanh móng hiện hữu (đào theo phân đoạn, không đào đồng loạt)

• Thi công cọc bê tông cốt thép, cọc thép ống, cọc khoan nhồi nhỏ:

  • Ép cọc mini trong nhà (ép tải, ép neo, tùy điều kiện)

  • Hoặc khoan nhồi đường kính nhỏ nếu diện tích hạn chế

• Thiết kế và đổ dầm móng liên kết đầu cọc với móng cũ, đảm bảo làm việc đồng thời

Yêu cầu kỹ thuật:

• Kiểm soát lực ép cọc, chiều sâu cọc, đảm bảo cọc làm việc trên lớp đất đủ tốt

• Chi tiết cấy thép, neo thép từ đài/dầm móng mới vào móng cũ

• Đảm bảo không gây nứt, sập móng cũ trong quá trình ép hoặc khoan cọc

👉 Đây là phương án hiệu quả, mang tính căn cơ khi nền đất yếu hoặc tải trọng tăng nhiều.

---

4.2. Mở rộng bản móng – tăng diện tích đáy móng 📏

Áp dụng khi:

• Nền đất có sức chịu tải trung bình – khá

• Móng hiện hữu là móng đơn hoặc móng băng, chưa có cọc

Cách làm:

• Đào mở xung quanh móng theo phân đoạn

• Đục tẩy bề mặt bê tông móng cũ, khoan cấy thép neo liên kết

• Đặt thép và đổ bê tông bản móng mở rộng sang hai phía, tăng bề rộng đáy móng

• Có thể kết hợp tăng chiều cao móng, thêm dầm móng để tăng độ cứng

Ưu điểm:

• Thi công đơn giản hơn bổ sung cọc

• Hiệu quả với trường hợp tăng tải không quá lớn

Hạn chế:

• Không giải quyết được triệt để đất yếu sâu

• Bị hạn chế bởi ranh đất, kết cấu nhà liền kề, hẻm hẹp,…

---

4.3. Gia cường móng bằng áo bê tông cốt thép (jacket móng) 🧱

Áp dụng khi móng hiện hữu:

• Bê tông chất lượng kém, kích thước nhỏ

• Thép chịu lực không đủ hoặc bố trí không hợp lý

Quy trình:

• Đục bỏ lớp bê tông yếu, phần bê tông rỗ, bong tróc

• Làm sạch bề mặt, khoan cấy thép neo

• Lắp đặt cốt thép áo móng bao quanh móng – chân cột

• Đổ bê tông tạo thành khối móng mới “dày hơn – cứng hơn”

Tác dụng:

• Tăng cường khả năng chịu lực của móng – chân cột

• Cải thiện độ bền, giảm tập trung ứng suất tại các góc, mép móng

---

4.4. Gia cố nền đất: cọc đất – xi măng, jet grouting, micropile 🌐

Đối với những công trình yêu cầu cao, hoặc nền đất yếu trên phạm vi rộng, có thể:

• Thi công cọc đất – xi măng (DSM)

• Jet grouting: phun vữa xi măng áp lực cao, trộn với đất tạo cột đất – xi măng

• Micropile: cọc thép + vữa, đường kính nhỏ, thi công được trong không gian hạn chế

Giải pháp này thường kết hợp với gia cố móng để đảm bảo cả móng và nền đều đạt yêu cầu.

---

4.5. Kết hợp giảm tải phần thân nhà 🧩

Song song với gia cố móng, nên giảm tải trọng truyền xuống móng:

• Dùng tường nhẹ, gạch nhẹ, tường thạch cao thay tường gạch đặc

• Dùng sàn nhẹ (sàn thép liên hợp, sàn bê tông rỗng, panel nhẹ)

• Hạn chế bố trí:

  • Bể nước dung tích lớn

  • Hồ cá, bồn cây nặng trên sân thượng

Nhờ đó, tải trọng tăng thêm được khống chế, giảm yêu cầu gia cố quá lớn.

---

🧰 5. Quy trình thi công gia cố móng – Yêu cầu kỹ thuật

5.1. Lập biện pháp thi công chi tiết 📑

• Lập bản vẽ biện pháp thi công gia cố móng, trình tự thi công từng đoạn

• Bố trí chống đỡ tạm (cây chống, dầm chống, giàn giáo) cho dầm – sàn – tường

• Quy định rõ:

  • Trình tự đào, đục, đặt thép, đổ bê tông

  • Vị trí thi công cọc, dầm móng, áo móng

  • Biện pháp bảo đảm an toàn cho nhà liền kề, người sử dụng

5.2. Thi công phân đoạn, không “cắt chân nhà” cùng lúc ⚠️

Nguyên tắc:

❗ Không đào, phá toàn bộ móng dưới cùng một thời điểm.

• Chia móng thành các đoạn nhỏ (theo trục cột, theo ô)

• Hoàn thành từng đoạn (đào – gia cố – đổ bê tông – bảo dưỡng) rồi mới chuyển sang đoạn kế tiếp

• Đảm bảo trong mọi thời điểm, công trình vẫn có hệ móng – tường làm việc để giữ ổn định

5.3. Công tác chống đỡ và an toàn thi công 🛡️

• Lắp đặt cây chống thép, giàn giáo, dầm chống trước khi đục, đào

• Kiểm tra định kỳ:

  • Độ chặt đầu chống

  • Độ võng dầm, nứt tường trong quá trình thi công

• Bố trí lối đi riêng, che chắn bụi, hạn chế người ở lại khu vực thi công nếu không cần thiết

5.4. Thi công bê tông – cốt thép chuẩn kỹ thuật 🧷

• Đục tẩy bề mặt bê tông cũ, vệ sinh sạch, tưới ẩm trước khi đổ bê tông mới

• Khoan cấy thép phải sử dụng keo hóa chất chuyên dụng, đảm bảo lực bám dính

• Bê tông:

  • Chọn mác theo hồ sơ thiết kế (thường ≥ M250–M300 cho móng, dầm móng)

  • Đầm chặt, tránh rỗ, rỗng cục bộ

  • Bảo dưỡng ẩm ít nhất 7 ngày (ưu tiên 14 ngày với kết cấu chịu lực chính)

5.5. Quan trắc nứt – lún trong quá trình thi công 📏

• Đánh dấu, đo đạc các vết nứt lớn trước khi thi công

• Gắn thước nứt hoặc mốc quan trắc tại các vị trí nhạy cảm

• Trong quá trình thi công:

  • Nếu xuất hiện nứt mới, lún bất thường, cửa kẹt…
    👉 Phải tạm dừng thi công, mời kỹ sư xem xét điều chỉnh ngay.

---

⚠️ 6. Những lưu ý quan trọng khi gia cố móng để nâng tầng

• ❌ Không tự ý sửa chữa, đào bới móng, khoét hầm, mở cửa, phá tường chịu lực theo kinh nghiệm truyền miệng hoặc chỉ do đội thợ “không có thiết kế”.

• ✅ Bắt buộc phải có:

  • Hồ sơ thiết kế gia cố móng (bản vẽ + thuyết minh)

  • Kỹ sư kết cấu phụ trách tính toán và giám sát kỹ thuật

• ✅ Ưu tiên giải pháp:

  • An toàn, ổn định dài hạn

  • Phù hợp điều kiện mặt bằng chật hẹp và nhà liền kề

• ✅ Chấp nhận thi công theo từng giai đoạn, thời gian dài hơn, nhưng đổi lại:

  • Công trình an toàn, yên tâm khi sử dụng lâu dài

  • Hạn chế tối đa rủi ro nứt – lún – hư hỏng sau này

Liên hệ với chúng tôi:

Liên hệ dịch vụ kiểm định:

Tư vấn Kiểm định Econs – Đơn vị chuyên kiểm định, chứng nhận an toàn công trình dân dụng và công nghiệp trên toàn quốc.

📞 Hotline/Zalo: Mr Quân - 097 1162 567, Mr Linh - 0963 007 808

🌐  Trang web: kiemdinhxaydung.com.vn

✉️  Email:  dangminhquan.econscompany@gmail.com

🏢 Văn phòng kỹ thuật: 332/11B Phan Văn Trị, P. Bình Lợi Trung, TP.HCM

Hoặc có thể liên hệ trực tiếp nhấn tại đây và facebook Công ty Kiểm định Econs