🏗️ ĐÁNH GIÁ KHẢ NĂNG CHỊU TẢI NỀN MÓNG NHÀ XƯỞNG CŨ – QUY TRÌNH, THÍ NGHIỆM VÀ TIÊU CHUẨN ÁP DỤNG ⚙️

📘 1) Mục tiêu đánh giá

Đánh giá khả năng chịu tải nền móng nhà xưởng cũ cần phải xác định rõ:

Xác định sức chịu tải còn lại của nền đất và móng hiện hữu (móng nông, móng băng, móng bè, móng cọc).
Kiểm tra độ lún tổng, lún lệch, nghiêng và rủi ro trượt – lật dưới các tổ hợp tải hiện hữu và tải tăng thêm (thay đổi công năng, lắp máy nặng, Solar, kệ cao).
Đề xuất biện pháp gia cố/underpinning hoặc giới hạn khai thác để đảm bảo an toàn – liên tục sản xuất.

📚 2) Căn cứ pháp lý – tiêu chuẩn áp dụng

Thông tư 14/2024/TT-BXD (kiểm định, chứng nhận an toàn chịu lực).
Nghị định 06/2021/NĐ-CP (quản lý chất lượng công trình).
TCVN 2737:2023 (tải trọng và tác động).
TCVN 9362:2012 (thiết kế nền nhà và công trình).
TCVN 10304:2014 (móng cọc – thiết kế).
TCVN 9393:2012 (thử tĩnh cọc – phương pháp duy trì tải).
TCXDVN 239:2006 (khảo sát hiện trạng).

Lưu ý: luôn kiểm tra phiên bản tiêu chuẩn mới nhất khi lập báo cáo.

🔎 3) Dấu hiệu cần kiểm định nền móng

Nứt tường chân cột, khe tường mở dần; cửa khó đóng, lan can/đường ray cầu trục xô lệch.
Lún cục bộ quanh chân cột, bể nền; sàn võng bất thường.
Thay đổi công năng: thêm giá kệ high-bay, máy ép, silo, bồn nước; lắp Solar tải bổ sung; tăng mật độ lưu kho.
Xưởng >10 năm vận hành, nền đất yếu – mực nước ngầm cao – gần sông kênh.

🧭 4) Quy trình đánh giá (workflow thực địa → mô hình → kết luận)

Tiền khảo sát – dữ liệu nền
Thu thập hồ sơ: bản vẽ móng, biên bản nghiệm thu, nhật ký, kết quả khảo sát địa chất cũ, tải trọng máy, sơ đồ mặt bằng hiện hữu.
Khảo sát hiện trạng
Lập lưới đo cao độ sàn (±2–3 mm), đọc khe nứt, xác định vùng lún, thí nghiệm PLT/benkelman nếu cần, kiểm tra độ chặt nền (FWD, Light Falling Weight).
Khảo sát địa chất bổ sung (nếu thiếu)
Khoan lấy lõi, SPT, CPT/CPTu, lấy mẫu nguyên dạng, thí nghiệm cắt cánh (VST) cho đất mềm; thí nghiệm phòng (c, φ, e, γ, Eₛ, oedometer).
Thí nghiệm nền móng/cọc hiện hữu
- PIT/CSL (integrity cọc nếu là cọc khoan nhồi).
- Thử tĩnh cọc (TCVN 9393:2012) chọn cọc đại diện.
- Load test tấm nền/sàn: tải phân bố để hiệu chỉnh tham số lún.
Mô hình – tính toán
- Móng nông: sức chịu tải theo Terzaghi/Meyerhof, lún đàn hồi + cố kết theo TCVN 9362.
- Móng cọc: sức kháng mũi + ma sát hông (α, β, λ), nhóm cọc (ηg), kiểm tra độ lún nhóm và độ lệch tâm.
- Tổ hợp tải: G + Q + W (và E nếu có), tải bổ sung do công năng mới.
Đánh giá – xếp loại an toàn
A: Đạt; B: Đạt có điều kiện/giới hạn tải; C: Cần gia cường; D: Ngừng khai thác – xử lý khẩn.
Báo cáo & chứng nhận theo Thông tư 14/2024/TT-BXD: hiện trạng, số liệu, mô hình, kết luận, khuyến nghị, biểu đồ theo dõi lún.

📐 5) Dữ liệu tối thiểu cần thu thập

Địa chất: lớp đất, mực nước ngầm, chỉ tiêu c, φ, Eₛ, m₀, Cc, e₀.
Hình học móng: kích thước, cao độ, vật liệu, chi tiết cốt thép, chiều sâu chôn.
Tải trọng: tải thường xuyên G, hoạt tải Q, tải cục bộ (máy, kệ), tải gió W; lịch sử nâng cấp.
Quan trắc: lưới mốc cao độ, khe nứt, settlement points.

Bảng gợi ý thí nghiệm hiện trường & phòng thí nghiệm

Hạng mục	Ký hiệu/Chuẩn	Mục đích
CPT/CPTu	qc, fs, u2	Phân tầng, kháng xuyên quy đổi sức chịu tải móng nông/cọc
SPT	N₆₀	Hiệu chỉnh N → φ, qc* cho đất rời
Oedometer	Cc, mv	Lún cố kết, thời gian cố kết
Cắt trượt UU/CD	c, φ	Sức chống cắt đất dính/rời
PIT/CSL cọc	—	Tính toàn vẹn thân cọc
Thử tĩnh cọc	TCVN 9393	Xác định Qult, đường cong tải–lún
FWD/PLT sàn	—	Mô đun đàn hồi nền, hiệu chỉnh Eₛ

🧮 6) Tính toán điển hình (khung kỹ thuật)

Móng nông
Móng cọc
Ổn định tổng thể: trượt nền, lật móng, chọc thủng (punching) với móng bè; kiểm tra lệch tâm e = M/N (điều kiện 0 ≤ e ≤ B/6).

🧪 7) Kiểm chứng thực địa (proof loading & monitoring)

Load test cục bộ tại ô sàn/móng đại diện để hiệu chỉnh mô đun nền k.
Quan trắc lún: gắn mốc thép không gỉ, đọc 0–1–3–7–14–28 ngày, sau đó theo tháng (hoặc theo chu kỳ sản xuất).
Trigger dừng khai thác: tốc độ lún > 1 mm/tuần trong 4 tuần liên tiếp hoặc ΔS giữa các mốc > 10–15 mm tùy loại kết cấu.

🛠️ 8) Biện pháp xử lý – gia cường khi không đạt

Underpinning vi cọc/micropile (D=90–200 mm) khoan xuyên qua móng cũ, neo hóa chất; phù hợp xưởng đang vận hành.
Mở rộng bản móng – dằm móng để giảm áp suất tiếp xúc q.
Jet grouting/Compaction grouting cải thiện đất yếu cục bộ dưới chân móng.
Gia cố mặt nền: thay lớp base, tấm bê tông sợi, slab-on-piles cho khu vực giá kệ/xe nâng nặng.
Hạn chế tải: bố trí lại mặt bằng, redistribute máy nặng, giảm tải cục bộ; kèm kế hoạch quan trắc.
Xử lý nước ngầm: rãnh thu – giếng bơm – màn chống thấm nếu hiện tượng bơm cát, xói ngầm.

🧩 9) Kịch bản thực tế

Xưởng may 12.000 m² – nền đất yếu: lún lệch 22 mm trong 18 tháng sau khi thêm kệ cao 8 m. Kết quả CPTu cho thấy lớp sét mềm 6–11 m, Eₛ thấp. Giải pháp: micropile underpinning các cột lún, tấm sàn slab-on-piles vùng kệ; lún ổn định < 2 mm/6 tháng.
Xưởng cơ khí – móng cọc 250×250: bổ sung máy ép 600 kN → thử tĩnh lại 2 cọc đại diện, hiệu chỉnh ηg; Q_allow vẫn đủ, nhưng điều chỉnh layout để giảm lệch tâm trên bệ máy; gắn mốc quan trắc 12 tháng.

🗂️ 10) Hồ sơ bàn giao – tiêu chí nghiệm thu

Báo cáo kiểm định nền móng: hiện trạng, địa chất, thí nghiệm, mô hình, đánh giá SLS/ULS, kịch bản tải tương lai.
Bản vẽ as-built nền móng (cập nhật phát hiện thực địa).
Kế hoạch quan trắc lún và ngưỡng cảnh báo.
Chứng nhận an toàn chịu lực theo Thông tư 14/2024/TT-BXD nếu đạt.